Niepokojące są informacje na temat coraz częściej występujących zachowań samobójczych i autodestrukcyjnych wśród młodzieży,
a także u coraz młodszych dzieci? Co jest tego powodem?
– Zachowania dzieci i młodzieży obejmują szereg niepokojących zjawisk, między innymi takich jak: przestępczość, demoralizacja, nadużywanie substancji psychoaktywnych, uzależnienia od środków psychoaktywnych
i behawioralne, przemoc rówieśnicza, cyberprzemoc, przedwczesna aktywność seksualna, zachowania agresywne, aż po jedne z najbardziej niepokojących zachowania autodestrukcyjne, tj: samookaleczenia i próby samobójcze. Problem samobójstw wśród dzieci i młodzieży osiąga coraz większą skalę. Statystyki policyjne podają zatrważające dane liczbowe.
Pamiętać należy, że młody człowiek w okresie dorastania przeżywa trudne chwile wynikające ze specyfiki okresu, w którym się znajduje. Stoją przed nim ważne zadania, takie jak: proces separacji od rodziców, określenie własnej szeroko pojmowanej tożsamości. Znaczenia w tym czasie nabierają rozważania światopoglądowe, skłaniające do odpowiedzi na pytania co jest w życiu ważne, do czego należy dążyć, jaka jest wartość tego co robimy.
Rozbudzenie to skłania do uważnego przyglądania się otoczeniu, rzeczywistość niezgodna z wyobrażeniem może rodzić rozczarowania i widzenie zjawisk w sposób jedynie negatywny. Młody człowiek wybiera w związku z tym postawę wycofania, dystansu i żyje w poczuciu głębokiego osamotnienia.
Subiektywne poczucie bywa niekiedy bardzo silne i utrudnia nastolatkowi funkcjonowanie do tego stopnia, ze urasta do skali życiowego problemu, który może skłonić go do zachowań autodestrukcyjnych, w tym do najgorszego – samobójstwa. Prawdopodobieństwo podjęcia takiego kroku zwiększa się w związku z tym, że osobowość nastolatka jest bardzo chwiejna i wrażliwa. Często pojawia się zmienność nastrojów, stany depresji i zaburzonych relacji społecznych. Młody człowiek w tym okresie potrzebuje zatem kogoś kto będzie dla niego wsparciem w realizacji wyzwań rozwojowych, a jednocześnie w przezwyciężeniu przerastających go trudności. Niebezpieczeństwo podjęcia próby samobójczej bądź innych zachowań autodestrukcyjnych wzrasta, gdy takiego wsparcia nie ma.
Czy dzieci wysyłają wcześniej jakieś sygnały, że coś złego dzieje się
w ich życiu? Co powinno zaniepokoić dorosłych w zachowaniu dziecka?
– Warto zwrócić uwagę na następujące sygnały alarmowe w zachowaniu dziecka, które powinny wzbudzić niepokój rodziców:
-diametralne zmiany w funkcjonowaniu i zachowaniu dziecka
-wycofanie się z życia rodzinnego, szkolnego, kontaktów z rówieśnikami
-utrata zainteresowań, które wcześniej sprawiały przyjemność dziecku
-niepokojące pasje i zainteresowania
-zaniedbywanie higieny osobistej
-zaburzenia snu i czuwania
-obniżony nastrój oraz poczucie pustki i beznadziei
-eksperymentowanie ze środkami psychoaktywnymi
-nadmierna podatność na agresję
-przeżyty zawód miłosny, czy też rozstanie z przyjacielem
-rozpad systemu rodzinnego
-choroba bądź śmierć bliskiej osoby
-choroba bądź niepełnosprawność młodocianego
-problemy adaptacyjne związane ze zmianą otoczenia
Często mówi się o tzw. depresji ukrytej – na czym ona polega i czy rzeczywiście nie ma wcześniej żadnych niepokojących sygnałów?
– Depresja u dzieci jest jednym z najczęściej występujących zaburzeń psychicznych. Szacuje się, że około 2% dzieci choruje na depresję w Polsce i 8% młodzieży.
Depresję u dzieci diagnozuje się na podobnych zasadach jak u osób dorosłych. Jednak w przeciwieństwie do osób dorosłych u dzieci mogą wystąpić napady agresji, nadmierna drażliwość, zachowania opozycyjno-buntownicze oraz zaburzenia zachowania przejawiające się łamaniem norm i zasad społecznych i przepisów prawa.
Jednym z najbardziej niepokojących zjawisk występujących w przebiegu depresji u dzieci i młodzieży są zachowania autodestrukcyjne, jak samookaleczenia i próby samobójcze.
Należy również zaznaczyć, że depresji towarzyszą inne zaburzenia psychiczne jak: zespół nadpobudliwości psychoruchowej ADHD, zaburzenia lękowe, obsesyjno-kompulsyjne i powyżej wspomniane zaburzenia zachowania i opozycyjno-buntownicze, które mogą być zdiagnozowane jako wiodące.
Co jest również charakterystyczne w depresji dziecięcej to dolegliwości somatyczne, jak: bóle głowy, brzucha, mdłości, duszności, ciągłe uczucie zmęczenia.
Co będzie przedmiotem Pani zajęć, które rozpoczynają się w MOPS-ie?
– Proponowany przez Zespół ds Rodziny i Działań Środowiskowych przy Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Głogowie projekt socjalny ,,Zobacz, usłysz” kierowany jest do rodziców dzieci i młodzieży podejmujących zachowania ryzykowne, a w szczególności samookaleczenia i próby samobójcze. Rozwijanie pozytywnego potencjału rodziny i jednocześnie wzmacnianie czynnika chroniącego jakim jest pozytywna więź dziecka z rodzicami stanowi główny cel tego projektu. Proponowane spotkania przyczynią się do zwiększenia wiedzy i kompetencji wychowawczych rodziców i opiekunów dzieci podejmujących zachowania ryzykowne oraz poszerzenia wiedzy na temat trudności związanych z przebiegiem tego etapu rozwojowego.
Realizacja proponowanego projektu obejmuje cykl ośmiu trzygodzinnych spotkań. Spotkania będą odbywały się cyklicznie, raz w tygodniu.
Kto szczególnie powinien się na zgłosić na warsztaty?
– Spotkania będą miały formę grupy psychoterapeutycznej. Skierowane są szczególnie do rodziców i opiekunów dzieci i młodzieży, których ogólnie mówiąc niepokoi zachowanie ich dzieci i wynikające, z tego konsekwencje. W szczególności dotyczy to dzieci mających problemy z rozpoznawaniem i regulacją własnych emocji, są podatne na irytację i agresję, eksperymentują ze środkami psychoaktywnymi, są uzależnione od czynności, podejmują zachowania w formie okaleczania i prób samobójczych.
Rozmowa z Aurelią Plichtą, psychoterapeutką z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej, prowadzącą warsztaty „Zobacz, usłysz”.
Fot. Pixabay
